Wat gebeurt er bij het maken van röntgenfoto’s?
Voor het maken van een röntgenfoto richt de tandarts het röntgenapparaat op het te fotograferen gedeelte van het gebit of de kaak. Vervolgens schakelt hij of zij het röntgenapparaat korte tijd in, meestal een halve tot anderhalve seconde. Gedurende die tijd komt de straling uit het apparaat, dringt door het gebit en de kaak en valt op de film. Wanneer het filmpje is ontwikkeld, zien we daarop lichte en donkere gedeelten. Op de plaats van de lichte gedeelten is weinig straling doorgelaten, daar zitten de harde weefsels. Donkere gedeelten ontstaan daar waar de straling gemakkelijk door de weefsels heen kan dringen.
Wat zijn röntgenfoto’s?
Röntgenfoto’s zijn foto’s die worden gemaakt met behulp van röntgenstraling. Röntgenstraling is vergelijkbaar met radiogolven en ook onzichtbaar. Röntgengolven kunnen door allerlei delen van het menselijk lichaam, zoals botten en spieren, heendringen. Daarom kunnen röntgenfoto’s worden gebruikt om een beeld te krijgen van de inwendige bouw van ons lichaam. Röntgenfoto’s zijn een belangrijk hulpmiddel in de geneeskunde en in de tandheelkunde.
Waarom maakt de tandarts röntgenfoto’s?
De tandarts onderzoekt de mond met een spiegeltje en een sonde (het ‘haakje’), maar daarmee kan hij alleen de buitenkant van de tanden en kiezen en het tandvlees zien en aftasten. Wat daaronder zit is niet bereikbaar. Wanneer de tandarts vermoedt dat er meer aan de hand is dan wat tijdens dit onderzoek kan worden ontdekt, maakt hij of zij een röntgenfoto. Met behulp van een röntgenfoto kan de tandarts eventuele afwijkingen in een vroeg stadium herkennen. Hoe eerder tandheelkundige problemen worden ontdekt, des te beter. Dan kunnen ze bijtijds worden behandeld, zodat ernstigere problemen worden voorkomen.
Wanneer maakt de tandarts röntgenfoto’s?
De tandarts maakt alleen röntgenfoto’s als er een bepaalde reden voor is. Deze reden kan heel verschillend zijn. Hier volgen enkele voorbeelden.
- Onzichtbare gaatjes en wortelpuntontstekingen
De tandarts maakt soms röntgenfoto’s als hij vermoedt dat er gaatjes tussen tanden en kiezen of onder een vulling zitten, of wanneer hij vermoedt dat er sprake is van een wortelpuntontsteking. - Samenstelling van het gebit
Op röntgenfoto’s kan men zien of alle tanden en kiezen, die bij kinderen nog moeten doorbreken, aanwezig zijn. - Ontstoken tandvlees
Een veel voorkomend verschijnsel is ontstoken tandvlees. Hierdoor kan het bot rondom de tanden en kiezen verdwijnen. - Tandwortelrest
Indien in het verleden een tand of kies getrokken is, kan het soms voorkomen dat een deel van de tandwortel in de kaak is achtergebleven. Soms kan dit klachten veroorzaken. Op een röntgenfoto kan de tandarts zien of er zich nog een wortelrest in de kaak bevindt. Ook van de tandeloze kaken kunnen foto’s gemaakt worden om te controleren of er nog wortelresten in de kaak aanwezig zijn. Vaak moeten deze worden verwijderd.
Hoe maakt de tandarts röntgenfoto’s?
Foto van één of enkele tanden en kiezen
Het maken van foto’s kan op twee manieren gebeuren.
Bij de meeste patiënten worden er elke 2 tot 3 jaar controle foto’s gemaakt. Eentje rechts en eentje links. Op deze foto zijn enkel de kiezen zichtbaar waarop de kroon is te zien en een klein stukje van de wortels. Op deze foto’s kunnen vrijwel alleen gaatjes goed worden gediagnostiseerd. Als je veel risico loopt op caviteiten moeten er vaker foto’s worden gemaakt. Heb je vrijwel nooit een gaatje, dan is om de drie jaar een prima termijn.
Naast controle-foto’s (bitewings) kunnen er ook solo’s gemaakt worden. Hierop staat de wortel in zijn geheel afgebeeld. Dit kan nodig zijn als er een vermoeden is dat er iets mis is bij de wortelpunt. Bij forse botafbraak kan ook een solo nodig zijn. Is het botafbraak minder ernstig dan kunnen verticale bitewings ook voldoende zijn. Hier staan de wortelpunten niet bij op, maar wel een groter deel van de wortel dan bij de controle-foto’s.
Panoramafoto
Een overzichtsfoto van boven- en onderkaak, een panoramafoto, wordt gemaakt met een apparaat dat rondom uw hoofd draait. Omdat de opname ongeveer 15 seconden duurt, moet voorkomen worden, dat u uw hoofd beweegt. Uw hoofd wordt daarom door een steun op zijn plaats gehouden.
Röntgen-schedelprofiel foto
De orthodontist (beugeltandarts) gebruikt bij het maken van een behandelplan vaak een röntgen-schedelprofiel foto (RPS). Deze foto wordt met een apparaat gemaakt dat op een vaste afstand van het hoofd staat. Om ervoor te zorgen dat de foto’s op steeds dezelfde manier worden genomen, wordt het hoofd in een steun geplaatst.
Is het maken van een röntgenfoto bij de tandarts schadelijk?
Bij het maken van röntgenfoto’s bij de tandarts gebruikt men een zeer kleine hoeveelheid straling, waardoor de kans op nadelige gevolgen voor de gezondheid gering is. Deze kans is zo klein dat dit nauwelijks in een getal is uit te drukken. Om dit duidelijker te maken vergelijken we het met een aantal situaties uit het dagelijks leven. Zo is het stralingsrisico van het maken van twee röntgenfoto’s vergelijkbaar met dat van een vliegreis van Nederland naar de Verenigde Staten. Bij het vliegen staan we bloot aan meer straling, deze is op grote hoogte sterker dan op de grond.
Het risico is ook vergelijkbaar met een wintersportvakantie van 14 dagen. In hoge gebieden worden we eveneens aan meer straling blootgesteld. Toch moet bij straling, hoe weinig ook, zorgvuldig te werk worden gegaan. Elke keer als een röntgenfoto gewenst is, moet het nut daarvan worden afgewogen tegen het risico van het niet, of te laat ontdekken van een ontsteking of een andere tandheelkundige afwijking.
Er is al vaker een röntgenfoto bij mij gemaakt, ook in het ziekenhuis. Mag de tandarts nu ook nog een foto maken?
Ja. De tandarts zal de voordelen van het maken van een röntgenfoto altijd afwegen tegen de nadelen. Maar het is wel goed dat u de tandarts vertelt wanneer er voor het laatst bij u een röntgenfoto is gemaakt. De tandarts kan daarmee rekening houden bij de beoordeling of een röntgenfoto nodig is. Als u bijvoorbeeld van tandarts bent veranderd en deze opnieuw röntgenfoto’s wil maken, vraag dan of u vorige tandarts de eerder bij u genomen röntgenfoto’s heeft doorgestuurd.
Waarom neemt de tandarts voor zichzelf extra maatregelen om zich te beschermen als hij of zij een röntgenfoto maakt?
U ontvangt maar één enkele keer röntgenstraling, maar de tandarts maakt veel vaker een röntgenfoto. Als de tandarts elke keer dicht bij u blijft staan, wordt hij onnodig vaak aan röntgenstraling blootgesteld. Daarom gaat de tandarts bij het maken van een röntgenfoto soms achter een deur of schot staan om zich tegen de röntgenstraling te beschermen.
Als ik zwanger ben, mogen er dan röntgenfoto’s worden gemaakt?
Tandheelkundige röntgenfoto’s kunnen zonder bezwaar worden gemaakt. Alleen röntgenopnamen in een ziekenhuis waarbij de straling op de nog niet geboren baby wordt gericht, dienen zo mogelijk te worden uitgesteld tot na de zwangerschap.
